Door toedoen van Hendrik II van Brederode speelde Vianen een rol in de Nederlandse opstand. In de negentiende en twintigste eeuw ontstond een nieuwe belangstelling voor deze periode uit de Nederlandse geschiedenis.
Uilenspiegel
Het verhaal van Tijl Uilenspiegel werd herschreven om de opstand te weerspiegelen. Het is een van oorsprong Duits verhaal uit ongeveer 1500. Eind negentiende eeuw herschreef de Vlaamse schrijver Charles de Coster het verhaal naar de Nederlanden ten tijde van de opstand. Tijl is hier een vrijheidsstrijder die aan de zijde van de geuzen tegen de Spaanse overheersing vecht. In 1957 maakte de kunstenaar Piet Wiegman met zijn vrouw Janna Formijne een poppenspel waarvan deze Admiraal Lumey onderdeel is.
Nederlandse opstand
Willem II van der Marck (1542–1578), ook bekend als admiraal Lumey, was een van de eerste leiders van de Opstand. Als volle neef van Hendrik van Brederode raakte hij al vroeg betrokken bij de Opstand en zijn strijd tegen Alva. Hij kreeg grote bekendheid als leider van de Watergeuzen door zijn inname van Den Briel op 1 april 1572, een belangrijk keerpunt in de oorlog.
Piet Wiegman en Janna Formijne, Admiraal Lumey, 1957, hout, textiel en verf, 47,5 x 12,5 x 17 cm, langdurig bruikleen Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed